Przewiń do treści

COLOROFON C-23

Piątkowy lub sobotni wieczór, zaproszeni goście, Altusy i wieża ZRK „Kasprzak” oraz przygotowana sterta kaset. Tak mniej więcej wyglądało preludium do wielkiej imprezy w M-4 z wielkiej płyty. Na prywatkach brakowało jednak dyskotekowego oświetlenia, dzięki któremu można byłoby się poczuć jak na imprezie w klubie. Namiastkę takiego czegoś dawały niewielkie urządzenia iluminofoniczne. Przykładem jednego z nich może być COLOROFON C-23, jedno z pierwszych tego typu urządzeń, przeznaczonych do zastosowań amatorskich.

c-23a1

Parametry techniczne

Oto kilka podstawowych parametrów urządzenia COLOROFON C-23:

  • moc żarówek – 10 W

  • liczba kanałów – 3

  • pobór mocy z sieci – ok. 40 W

Elektronika urządzenia

colorofon c23 schemat1

1. Układ wejściowy

Colorofon C-23 miał na tylnym panelu dwa gniazda przyłączeniowe. Gniazdo GM 545-4 (gniazdo magnetofonowe DIN), które służyło jako główne przyłącze sygnałowe oraz gniazdo głośnikowe. Trzeba bowiem wiedzieć, że Colorofon C-23 był sterowany sygnałem z wyjść o niskiej impedancji, jakimi są wyjścia głośnikowe. Równoległe połączenie gniazda DIN oraz głośnikowego, zapewniało przesył sygnału do kolumny lub głośnika dodatkowego. Colorofon C-23 mógł być sterowany również z gniazd liniowych o napięciu wyjściowym 0,775 V, lecz takie napięcie nie zapewniało dostatecznego wysterowania urządzenia, koniecznego do wydajnej pracy.

Wstępny stopień Colorofonu C-23 to wtórnik zrealizowany na tranzystorze BC177 B, mający na celu dopasowanie impedancji urządzeń. Sygnał foniczny podawany przez liniowy potencjometr 10 kΩ, zapewniający regulację czułości wejściowej urządzenia. Wejście układu zostało odseparowane kondensatorem 2,2 μF. Układ wstępny jest zasilany dwupołówkowym prostownikiem, który polaryzuje wtórnik napięciem ujemnym. Filtrowanie napięcia zasilającego zapewnia układ RC typu Π.

2. Filtry częstotliwościowe

W sekcji filtrów zastosowano układy RC o następujących typach:

  • filtr dolnoprzepustowy – łańcuchowe połączenie filtrów 1/2T (wyższa selektywność)

  • filtr pasmowy – łańcuchowe połączenie filtrów dolno i górnoprzepustowego typu 1/2T

  • filtr górnoprzepustowy – typ T

Ze względu na rodzaj sygnału sterującego (wyjście głośnikowe) zastosowano filtry pasywne. W wersji C-23 każdy ze wszystkich trzech filtrów ma własny potencjometr 10 kΩ A, sterujący poziomem sygnału. Tak zwana wersja „rozwojowa” Colorofonu C-23, czyli wersja C-23B posiadała tylko jeden wspólny regulator pasma na trzy kanały, co utrudniało precyzyjną regulację jasności poszczególnych kanałów.

c-23c1

3. Stopień mocy

Sekcja mocy składała się z trzech tyrystorów BTP 2/25, o obudowach śrubowych przystosowanych do instalacji na radiatorze. W przypadku tego urządzenia, jako radiator została wykorzystana miedziowana powierzchnia płytki drukowanej, ponieważ temperatury pracy tyrystorów nie wymagały stosowania dodatkowego radiatora. Aby dopasować impedancję wyjściową filtrów pasywnych do bramek tyrystorów, zastosowano stopnie tranzystorowe (BC 177B). Elementami wykonawczymi były żarówki o mocy 10 W, z mocowaniem bagnetowym. W przypadku uszkodzenia żarówki, zdobycie zapasowej nie stanowiło problemu, gdyż w urządzeniu Colorofon C-23 pracowały standarowe samochodowe żarówki 10 W. Więc nabyć je można było niemal na każdej stacji benzynowej. Podobnie jak układ wstępny, cały stopień mocy miał zasilanie napięciem ujemnym. Jak widać na schemacie, anody tyrystorów mają wspólne połączenie z masą, natomiast żarówki są włączone szeregowo z katodami.

Obudowa i elementy regulacyjne

Colorofon C-23 miał obudowę wykonaną z drewna, co dawało wysoki stopień izolacyjności urządzenia oraz eliminowało konieczność stosowania przewodu sieciowego z uziemieniem. Całość obudowy była pokryta czarną imitacją skóry (derma), jak była często stosowana przy produkcji urządzeń estradowych (np. kolumny Eltron). Podstawkę stanowił wyprofilowany pręt metalowy, przymocowany do obudowy dwiema śrubami, stanowiącymi również regulację kąta padania światła poprzez pochylanie całości urządzenia. Panel przedni Colorofonu to szczotkowane aluminium o grubości około 3 mm. Zespół potencjometrów regulujących jasności poszczególnych kanałów, regulator czułości urządzenia oraz wyłącznik sieciowy typu Isostat, znajdowały się po prawej stronie panelu. Ponieważ układ elektroniczny wraz z elementami wykonawczymi nie pobierał dużej mocy (40 W), do zasilania wystarczał standardowy przewód zakończony płaskim wtykiem.

Konserwacja, czy też naprawy urządzenia nie nastręczały żadnych trudności. Całość chassis była przymocowana do przedniego panelu. W przypadku konieczności naprawy urządzenia, wystarczyło odkręcić cztery wkręty mocujące przedni panel i wysunąć chassis przy pomocy prowadnic wykonanych w drewnianej obudowie. Dostęp do wszystkich elementów był bardzo łatwy, toteż wymiana żarówki, bezpiecznika lub któregokolwiek elementu trwała bardzo krótko.

Eksploatacja

Ponieważ cała technologia gniazd połączeniowych była zunifikowana z ówcześnie produkowanym sprzętem audio, Colorofon C-23 był urządzeniem bardzo uniwersalnym, bez trudu dającym się podłączać pod różnego rodzaju wzmacniacze lub amplitunery. Dołączona przez producenta przejściówka z wtyku głośnikowego na wtyk DIN zapewniała sygnał sterujący dla urządzenia. Colorofon był wyposażony w gniazdo głośnikowe połączone równolegle z gniazdem sygnałowym DIN, więc kolumnę głośnikową można było podłączać bezpośrednio do samego Colorofonu. Wyłączenie zasilania w Colorofonie nie odcinało dołączonej kolumny głośnikowej.

rysunekpolaczen1

Przed załączeniem Colorofonu należało ustalić poziom głośności wzmacniacza i upewnić się, że potencjometry regulujące jasności kanałów i czułość urządzenia są ustawione na minimum. W przeciwnym przypadku gwałtowny impuls prądu przy włączaniu na pełnej mocy, mógł spowodować przeciążenie i przepalenie bezpiecznika.

Colorofon C-23 miał pewną ciekawą cechę. Kolorowe filtry reflektorków były wykonane ze szkła. Nie byłoby w tym niczego niezwykłego gdyby nie fakt, że w żadnej kolejnej wersji tego urządzenia, począwszy od C-23B i na C-330C i DZS-01, nigdy już nie zastosowano szklanych filtrów. Powód? Przypuszczam, że chodziło o łatwe uszkodzenie szkieł, a zwłaszcza w trakcie imprezy urządzenie było narażone na udar mechaniczny. Jednak urządzenia z filtrami wykonanymi z tworzyw sztucznych, nie dawały tak imponującego światła, jak Colorofon z filtrami szklanymi. Światło było rozmyte i matowe, w przeciwieństwie do intensywnych promieni generowanych przez lampy z filtrami szklanymi. Ponadto późniejsze wersje nie posiadały reflektorów z metalizowanego plastiku jak w przypadku C-23, tylko reflektory z aluminium, niekoniecznie polerowanego. Skupienie światła miały zapewniać plastikowe kolorowe filtry typu fresnel. Jeśli chodzi o jasność świecenia, to zarówno w przypadku urządzenia C-23 jak i późniejszych wersji, nie była ona zbyt duża. Żarówki o mocy 10 W przy około 13 V napięcia zasilającego dawały niezbyt silne światło. Toteż wielu amatorów imprez decydowało się na zmianę żarówek na silniejsze. Niestety musieli się liczyć również z pewnymi problemami. Zwiększenie mocy żarówek pociągało za sobą konieczność zastosowania transformatora o większej mocy, gdyż czterdziestowatowy jaki był w urządzeniu, nie dałby rady zasilić układu sterującego i części wykonawczej o zwiększonej mocy. Bezpiecznik również powinien być dopasowany do nowych warunków prądowych. Drugim ważnym problemem były żarówki. Trudno bowiem było znaleźć samochodowe żarówki o mocy 21 W, lecz o bańce takiej samej wielkości. Bowiem większość żarówek o mocy 21 W miała dłuższą bańkę, a co za tym idzie, inne położenie żarnika. Takie rozwiązanie nie dawało zamierzonego efektu zwiększenia jasności, gdyż żarnik nie znajdował się w ognisku reflektora. Ponadto należałoby obawiać się zwiększonej emisji ciepła z żarówek 21 W, co mogłoby spowodować zniekształcenie termiczne plastikowych reflektorków. Zwiększenie mocy żarówek mogłoby również spowodować nieznaczna obniżenie dynamiki świecenia, gdyż im większą moc posiada żarówka, tym ma większą bezwładność. Do jej „rozruchu” potrzeba więcej prądu, a i wygaszanie trwa dłużej.

Podsumowanie

Colorofon C-23 był bardzo efektownym uzupełnieniem domowych imprez. Urządzenie dynamicznie reagowało na impulsy ze sprzętu elektroakustycznego co powodowało, że światła rozbłyskiwały adekwatnie do taktów muzyki. Jednak jak każdy sprzęt, Colorofon C-23 miał również mankamenty. Podstawową wadą był brak przełączanej czułości urządzenia, aby sprzęt mógł być sterowany również z gniazd liniowych, które przy tej konstrukcji układu nie dawały pełnego wysterowania. Innym problemem była również niewielka moc żarówek, która dawała o sobie znać w większych pomieszczeniach. Pomimo tych wad, Colorofon C-23 był chętnie eksploatowany przez wielu fonoamatorów, urządzających domowe imprezy, a trwałość i wyjątkowo mała awaryjność tego sprzętu powodowała, że był on poszukiwanym na rynku towarem.

One thought on “COLOROFON C-23

Dodaj komentarz

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.